Betaalbare zorg bieden blijkt helaas onbetaalbaar.
Na 40 jaar actief te zijn geweest als pionier in de pre- en postnatale zorg in Vlaams Brabant, bouwt de Leuvense VZW De Bakermat nu noodgedwongen haar werking af. Vzw De Bakermat, Expertisecentrum Perinatale Zorg voor Vlaams-Brabant en haar vroedvrouwenpraktijk, zijn in een crisis beland. Het autonoom voortbestaan van deze unieke combinatie is bedreigd door het verminderen en schrappen van subsidies en projectgelden enerzijds en door zwaar ontoereikende financiering van de vroedvrouwennomenclatuur (RIZIV).
Vroedvrouwenpraktijken en hun beroepsorganisaties trekken al langer aan de alarmbel. De ene na de andere praktijk gooit de handdoek in de ring of deconventioneert, met als gevaar dat vooral aanstaande gezinnen met kwetsbaarheden geen toegang meer zullen hebben tot kwaliteitsvolle basiszorg.
“Het probleem is niet nieuw, maar de situatie heeft nu wel een niveau bereikt waarop we helaas een beslissing moeten nemen”, stelt Anne Dedry, afgevaardigd bestuurder van De Bakermat. “We hebben als organisatie een verantwoordelijkheid naar zowel onze cliënten als onze werknemers en die willen we ten volle nemen. Dat maakt dat we een aantal medewerkers van onze vroedvrouwenpraktijk gefaseerd in opzeg zullen plaatsen en deze pijler van onze werking langzaam laten uitdoven. Op die manier kunnen we onze verplichtingen naar de werknemers in loondienst nakomen en continuïteit van zorg bieden voor al onze ingeschreven cliënten.”
Waar knelt het schoentje dan juist?
Dedry: “Een eerste struikelblok is de structurele onderfinanciering door de Riziv-nomenclatuur voor vroedvrouwen. Deze is onleefbaar laag, wordt ondermaats geïndexeerd en heeft geen waardering voor anciënniteit. Bovendien is de nomenclatuur sterk verouderd, volledig prestatiegericht en daardoor ongeschikt voor de financiering van eigentijdse perinatale zorgpaden. Een tweede element is het gebrek aan toelagen om de meest kwetsbare doelgroep op te vangen. Nochtans kondigde de minister van Sociale Zaken in 2021 een extra portefeuille van 14 miljoen aan ten bate van aanstaande gezinnen met kwetsbaarheden. Tot op heden is deze belofte echter nog steeds niet operationeel. Daarenboven werd de jaarlijkse Bakermat-subsidie van de Stad Leuven vanaf 2024 onnodig verklaard wegens ‘al gesubsidieerd door een hogere overheid’.”
Was het beleid vanuit de overheid niet om het verblijf in het ziekenhuis te verkorten en net méér in te zetten op begeleiding thuis?
Dedry: “Dat klopt. We zijn geëvolueerd naar een gemiddelde van bijna 8 dagen ziekenhuisopname in de jaren ‘80 tot 3 in 2024. De Bakermat is medestander van dit beleid, want zwangerschap en bevalling zijn geen ziekte. Net dit is één van onze ontstaansredenen geweest: laat vrouwen kiezen of ze in het ziekenhuis of thuis willen kramen. Wij begrijpen het beleid ten volle dat 2 tot 3 nachten nu de norm zijn geworden als verblijf in een ziekenhuis. Maar dit vereist dan wel een billijke vergoeding voor de vroedvrouwen die dezelfde kwaliteitsvolle zorg aan huis geven.”
Is deconventioneren een mogelijke optie?
Dedry: “Deconventioneren zou inderdaad voor vroedvrouwenpraktijken een reddingsboei zijn om extra inkomsten op te leveren, maar die last komt dan bij de patiënt terecht, waardoor kwetsbare gezinnen in de kou zullen komen te staan. Wie buiten de conventie werkt kan een aantal supplementen doorrekenen aan de patiënt die niet gedekt worden door het ziekenfonds. De patiënt betaalt die dus in principe zelf, of kan ze doorgeven aan de hospitalisatieverzekering indien die er is. Voor een grote groep gezinnen met kwetsbaarheden is beroep doen op een gedeconventioneerde vroedvrouw gewoonweg onbetaalbaar. Het resultaat is een spijtige evolutie richting klassenzorg: wie betaalt krijgt goede zorg. Binnen De Bakermat liggen wij wakker van die gezondheidsongelijkheid en streven we naar toegankelijke en goede zorg voor iedereen. En het lijkt mij logisch dat de overheden op alle niveaus daar even hard van wakker liggen”.
Wie zal in de toekomst de groeiende groep zwangeren met kwetsbaarheden ter harte nemen?
Dedry: “Dat is zeer de vraag. Jaarlijks dreigen meer dan 1000 gezinnen in Oost-Vlaams Brabant in de kou te komen staan, waarvan 250 met diverse kwetsbaarheden (financieel, psycho-sociaal). De voortrekkersrol van De Bakermat impliceert een groot maatschappelijk engagement. Daar heeft het nooit aan ontbroken. Medewerkers, bestuurders en vrijwilligers hebben onder elk project belangeloos en energiek hun schouders gezet. Maar koken op sterrenniveau kost ook geld! En dit geld hebben we niet meer omdat de overheden onze expertise en deskundigheid niet langer willen of kunnen honoreren.
Contact:
Anne Dedry
afgevaardigd bestuurder
Vzw De Bakermat
annededry@yahoo.com
0477 778380
De Bakermat: al 40 jaar een pionier in de regio
De Bakermat staat al een half leven letterlijk en figuurlijk aan de wieg van vele innovaties in de sector:
- Kraamzorg geïnitieerd en op de kaart gezet in heel Vlaanderen
- Vroedvrouwenzorg samengebracht in een groepspraktijk die aanklampend en outreachend samenwerkt via prenatale consultaties op 9 antennes (ziekenhuis, MCH, huisartsenpraktijken en wijkgezondheidscentra)
- Het allereerste klinisch pad bevallen kort ziekenhuisverblijf in België. Vandaag is dit uitgegroeid tot een volwaardig perinataal zorgpad dat als good practice model staat voor andere regio’s
- Kenniscentrum borstvoeding, met opleiding van onze vroedvrouwen tot lactatiekundigen en certificering van kinderdagverblijven, thuiszorgdiensten,… tot ‘borstvoedingsvriendelijke’ organisaties
- Mede oprichter van het Parel-netwerk ter ondersteuning van zwangeren en kersverse ouders in kwetsbare situaties
- Coördinator van het consortium PERPLEX (Perinatale zorg binnen Plexus zorgnetwerk). Deze samenwerking zet binnen de regio Oost-Vlaams-Brabant de neuzen van de zorgpartners op alle echelons in dezelfde richting
- Ontwikkelaar van 25 projecten rond kansarmoede en perinatale mentale gezondheid.
